Атыраулардың топырақ жамылғысының құрылымы және оның карталары. Структуры почвенного покрова дельт и их карты.
Кілттік сөздер:
атырау, топырақ географиясы, топырақ жамылғысы, жер бедері пластикасы, жер бедерінің пластикасының картасы, дельта, география почв, почвенный покров, рельеф, пластика рельефа, карты пластики рельефа.Аннотация
Мақалада ірі өзендер дельталарындағы топырақ жамылғысы мен оның құрылымы және олардың карталарын құрудың әдістері туралы баяндалады. Топырақтанушы ғалымдар топырақ жамылғысының құрылымын жер бедерінің байланыстырған. Топырақтардың географиясын және олардың мелиоративтік күйін зерттеуде жер бедеріне ерекше мән беріледі және топырақтардың рельефпен байланысын айқындау үшін жер бедеріне пластикасы әдісі қолданыла бастады. Жер бедері пластикасы әдісінің мәні – жер бедерінің негізгі түрлерін (төбелер мен ойпаңдар) топографиялық карталарда бейнелеу болып саналады. Атыраулардағы топырақ жамылғысының құрылымы алдымен олардың топырақтарының пайда болуы және дамуына байланысты. Топырақ жамылғысы құрылымының картасы тақырыптық карта, бұл картада белгілі бір аумақтағы топырақтардың рельефпен бірігуі көрсетіледі. Жер бедері пластикасы негізінде құрылған карталардың мелиорация мен суармалы егіншілікте қолданбалы маңызы біршама.
В статье рассматриваются вопросы применения метода пластики рельефа в изучении структур почвенного покрова дельтовых геосистем. Суть метода пластики рельефа – изображения фундаментальных форм рельефа (повышения и понижения) на топографических картах. Полевые исследования показывают, что в дельтовых условиях структуры почвенного покрова взаимосвязаны не только с типами рельефа, но и также со структурами рельефа. Структуры рельефа в дельтах имеют «древовидную» форму, т.е. структура почвенного покрова тесно взаимосвязана с «древовидными» структурами рельефа. Почвенные карты, которые составлены на основе карт пластики рельефа имеют большое практическое значение в мелиорации и орошаемом земледелии.
Библиографиялық сілтемелер
2 2. Ковда В.А. Принципы классификации почв. Задачи и методы косвенных исследований. – М –Л.: Сельхозгиз, 1933.- С.7-33.
3 3. Волобуев В.Р. Устройство поверхности Лиельской степи // ДАН Азерб.ССР. – 1948 - Т.4. - №3.- С.108-122
4 4. Докучаев В.В. Избранные труды .М.:Изд-во АНСССР, 1953. - Т.7. - 504 с.
5 5. Боровский В.М., Погребинский М.А. Древняя дельта Сырдарьи и Северные Кызылкумы.- Алма-ата: Изд-во АН КазССР, 1958 - .Т.1. - 516 с.
6 6. Уразбаев А.К. Системная организация природно - мелиоративных условий современной дельты Амударьи// Автореферат диссерт. на соиск. уч. степени докр. геогр. наук.- Ташкент, 2002. - 46 с.
7 7. Степанов И.Н. Формы в мире почв. – М.: Наука, 1986. - 192с.
8 8. Шафрановский И.И. Симметрия в природе. – Л.: Недра, 1986. - 184 с.
9 9. Полынов Б.Б. Изменение растворов солей при их перемещениях в почве //Природа, 1932 - №8, -С.677-690.
10 10. Уранов А.А. Геоботаника // Кратк.геогр.энцикл. – М.,1960. - Т.1. - 252 с.
11 11. Солнцев Н.А. Основные этапы развития ландшафтоведения в нашей стране // Вопр. географии – М.: Мысль, 1948. – С.49-78
