ҚАЗАҚСТАН ТУРИЗМІНДЕГІ КИБЕРҚАУІПСІЗДІК: ЖЕКЕ ДЕРЕКТЕРДІ ҚОРҒАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ШЕШІМДЕР

Аннотация

Туризм индустриясының цифрлық трансформациясы қызмет көрсету тиімділігін, брондау ыңғайлылығын және тұтынушы тәжірибесін айтарлықтай жақсартты. Алайда онлайн платформалар, электронды төлемдер және мобильді қосымшалардың кең таралуы киберқауіпсіздікке қатысты елеулі қатерлерді, әсіресе саяхатшылардың жеке және қаржылық деректерін қорғау мәселесін алға тартты. Бұл мақалада жаһандық туризм индустриясына төнетін негізгі киберқауіптер қарастырылып, Қазақстандағы цифрлық туристік инфрақұрылымның қалыптасуына ерекше назар аударылады. Зерттеу көп әдісті тәсілге негізделген: киберқауіптерді талдау, халықаралық деректерді қорғау ережелеріне шолу, техникалық және ұйымдастырушылық қауіпсіздік тәжірибелерін бағалау, сондай-ақ Қазақстандағы туризм және авиация салаларының мамандары арасында жүргізілген эмпирикалық сауалнама нәтижелері қамтылған. Зерттеу нәтижелері фишинг шабуылдары, төлем деректерінің бұзылуы және зиянды бағдарламалардың туризм кәсіпорындарына ең жиі әсер ететін қауіптердің қатарына жататынын көрсетеді. Бұл осалдықтар көбінесе ескірген қауіпсіздік жүйелерімен, персоналдың жеткіліксіз дайындық деңгейімен және деректерді қорғаудағы озық тәжірибелер туралы білімнің аздығымен байланысты. Қазақстан, Еуропалық Одақ (GDPR), АҚШ (CCPA) және Сингапур (PDPA) арасындағы киберқауіпсіздік заңнамаларының салыстырмалы талдауы Қазақстанның құқықтық жүйесінде елеулі реттеушілік олқылықтар мен бақылау тетіктерінің әлсіздігін айқындайды. Сауалнама нәтижелері шағын және орта туристік кәсіпорындарда заманауи қауіпсіздік технологиялары мен оқыту бағдарламаларының кеңінен енгізілмегендігін көрсетеді. Осыған байланысты мақалада көп факторлы аутентификация, шифрлау хаттамалары, тұрақты киберқауіпсіздік аудиттері және қызметкерлер арасында ақпараттандыру бастамаларын енгізу ұсынылады. Сонымен қатар, жасанды интеллект пен блокчейн сынды заманауи технологияларды қолдану қауіп-қатерді анықтау мен деректердің тұтастығын қамтамасыз етуге жәрдемдеседі. Бұл зерттеу туризм индустриясында пәрменді киберқауіпсіздік стратегиясын әзірлеудің өзектілігін атап көрсетеді. Деректерді қорғау шараларын күшейту және жаһандық стандарттармен үйлестіру арқылы туристік компаниялар тұтынушылар сенімін сақтап, қаржылық тәуекелдерді азайтып, саланың қауіпсіз цифрлық дамуына жол аша алады.