ГЕОАҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР НЕГІЗІНДЕ ЕРТІС ӨЗЕНІНІҢ СУ РЕСУРСТАРЫН ИНТЕГРАЦИЯЛАНҒАН БАСҚАРУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/JGEM20257618Кілттік сөздер:
гидрология, су ресурстары, интеграцияланған суды басқару, ГАЖ, су дағдарысы, климаттың өзгеруі, суды пайдалануАннотация
Мақалада Ертіс өзенінің жағдайы мен Қазақстандағы су дағдарысы қарастырылған. Су ресурстарын нақты қолданудың жоқтығы, мүдделі тараптардың іс-әрекеттерінің келісімге келмеуі және жеткіліксіз қаржыландыру дағдарыстың негізгі себептері болып табылады. Су ресурстарын басқаруда ақпаратты-аналитикалық құрамдас бөлікпен қамтамасыз ету үшін геоақпараттық технологияларды біріктіру қажет. Су ресурстарын басқаруда маңызды геоақпараттық технологиялардың бірі WEAP (Water Evaluation and Planning) болып табылады. Шет елдерде WEAP жүйесін қолдану мысалдары қарастырылды және бұл жүйе Ертіс өзеніне қолдануға болады деген қорытынды жасалды. WEAP платформасы Ертіс өзенінің ағындысына климаттың өзгеру және антропогендік әсерін бағалау үшін және өзеннің су ресурстарын кешенді пайдалану мақсатында қолданылуы мүмкін. Зерттеудің негізгі нәтижелерінің бірі Weap платформасын екі сценарий жасау арқылы Ертіс өзенінің ағынының ағымдағы және перспективалық дамуын модельдеу үшін сәтті қолдану болды. Бір-біріне тәуелсіз әзірленген "Халықтың өсуі" және "2030 жылға қарай суармалы алқаптардың ұлғаюы" сценарийлерін талдау демографиялық және ауылшаруашылық өзгерістерінің Ертіс өзенінің бассейніндегі суды тұтынуға айтарлықтай әсерін көрсетті, бұл суды ұтымды басқарудың маңыздылығын көрсетеді.
