Comparison of the modelled and measured mass balance of the Central Tuyuksu glacier, northern slope of Ili-Alatau

И.В. Северский; В.П. Капица; Н.Е. Касаткин; З.С. Усманова; Т. Сакс; Э. Маттеа; Д.К. Кисебаев

doi:10.26577/JGEM.2024.v75.i4.2

Авторлар

И.В. Северский ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы https://orcid.org/0000-0001-6825-1285
В.П. Капица ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы https://orcid.org/0000-0002-9342-160X
Н.Е. Касаткин ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы https://orcid.org/0000-0003-2331-2544
З.С. Усманова ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы https://orcid.org/0000-0001-5321-1264
Т. Сакс Фрибург университеті https://orcid.org/0000-0001-7982-9118
Э. Маттеа Фрибург университеті https://orcid.org/0000-0002-6576-4701
Д.К. Кисебаев ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы https://orcid.org/0000-0001-5251-5119

DOI:

https://doi.org/10.26577/JGEM.2024.v75.i4.2

279 176

Кілттік сөздер:

Орталық Тұйықсу мұздығы, масса балансы, математикалық модель, абляция, аккумуляция, қар жамылғысы

Аннотация

DMBSim моделін қолдана отырып, Солтүстік Тянь-Шань, Іле Алатауының солтүстік беткейіндегі Орталық Тұйықсу мұздығының, балансын математикалық модельдеу нәтижелері қаралды. 2006-2023 баланстық жылдарындағы өлшенген өлшемдермен қысқы және жылдық масса балансының есептік мәндерін салыстыру жүргізілді. Мәліметтердің негізгі көзі ретінде рейкалық өлшеулерден алынған мұздықтың аккумуляция деректері, абляция және массалық балансы, сондай-ақ шурфтар қолдану арқылы қар өлшеу түсірілімнің деректері пайдаланылды; Тұйықсу метеостанциясынан және жиынтық жауын-шашын өлшегіштерден ауа температурасы мен жауын-шашынды бақылау деректері де қоса пайдаланылды. Модельденген қысқы масса балансының нақты күндерде өлшенген нәтижелермен максималды сәйкессіздігі 2006/07 жылдары байқалды және 0.37 м w.e. (68%) пен орташа 0.17 (29%) құрады. Жылдық масса балансының максималды айырмашылығы, нақты күндер бойынша, 0.34 М w.e.(40%) орташа есеппен алғанда 0.05 (9%) болды. Зерттеу нәтижесіндегі мәліметтер массаның жерүсті балансы мен мұздық ағынының болжамды есептеулерінде пайдаланылуы мүмкін.

Авторлардың биографиясы

И.В. Северский, ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы

География ғылымдарының докторы, профессор, ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығының ғылыми жетекшісі

В.П. Капица, ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы

ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығының аға ғылыми қызметкері

Н.Е. Касаткин, ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы

ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығының ғылыми қызметкері

З.С. Усманова, ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы

(хат-хабарларға арналған автор) - ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы ғылыми қызметкері

Т. Сакс, Фрибург университеті

География ғылымдарының докторы, Фрибург университеті Жер туралы ғылымдар факультетінің аға ғылыми қызметкері/ жоба жетекшісі

Э. Маттеа, Фрибург университеті

Фрибург университеті Жер туралы ғылымдар факультетінің аспиранты

Д.К. Кисебаев, ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығы

ЮНЕСКОның аясындағы 2-санаттағы Орталық Азия өңірлік гляциологиялық Орталығының ғылыми қызметкері

Іле Алатауының солтүстік беткейіндегі Орталық Тұйықсу мұздығының модельденген және гляциологиялық массалық балансын салыстыру