Деректер қорын құру үшін Батыс Қазақстан өңірінде антропогендік ықпалдан деградацияға ұшыраған аймақтарының экологиялық жай-күйін сараптау

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/JGEM.2024.v72.i1.08
        170 56

Кілттік сөздер:

Ластану, топырақ, улы заттар, мониторинг, экология

Аннотация

Батыс Қазақстан өңірінде химиялық және радиациялық ластанудың қауіпті деңгейндегі экологиялық апатты деп танылған аймақтары мен елді-мекендері бар. Мақсатымыз - Батыс Қазақстан өңірінде өнеркәсіптік қысымынан деградацияға ұшыраған аймақтарының экологиялық жай-күйіне мониторинг жүргізу. Жер ресурстарының сапасын арттыруға,  экологиялық қауіпсіздікті жақсартуға және халықтың денсаулығын қорғауға бағытталған ғылыми-зерттеу жұмыстары Батыс Қазақстан өңірінің тұрақты дамуына ықпал ететін болады.

Қабылданатын шаралар өңірдің топырақ құнарлығын сақтауға және оның тұрғындарының әл-ауқатын ұзақ мерзімді негізде қамтамасыз етуге көмектеседі. Салыстырмалы-аналитикалық әдіс барлық топырақ қасиеттерінің өзгеруіне байланысты оның өсімдігі мен фаунасының қалыптасуы және көші-қон ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді.

Топырақтың морфологиялық, химиялық, физикалық және физика-химиялық қасиеттері, сондай-ақ ластанудың ықтимал көздері туралы кешенді мәліметтер базасы құрылды. Топырақтың улы химикаттармен ластануын бағалаудың әдістемелік негіздері жасалуда. Батыс Қазақстан өңірінің топырақ жамылғысының экологиялық жағдайы бойынша кешенді зерттеулер жүргізілуде. Әзірленуде: ақпараттық мәліметтер базасы және топырақтың улы химикаттармен ластануын бағалаудың әдістемелік негіздері; аймақтағы экологиялық жағдайды жақсарту үшін улы химикаттармен ластанудың алдын алу бойынша ұсыныстар.

Авторлардың биографисы

Г.А. Мұқанова, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

(хат-хабар алмасу үшін автор) – Биология ғылымдарының кандидаты, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, тұрақты даму бойынша Юнеско кафедрасының доценті

Е.Х. Какимжанов, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

PhD, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, картография және геоинформатика кафедрасының доценті м.а

Б.Е. Шимшиков, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

Биология ғылымдарының кандидаты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, тұрақты даму бойынша Юнеско кафедрасының доценті

З.А. Тукенова, РМК «Зоология институты» ҚР ҒЖБМ ҒК, Алматы, Қазақстан

Биология ғылымдарының кандидаты, ҚР ҒК «Зоология институты» РМК доценті

М.Г. Мустафаев, Топырақтану және агрохимия институты, Баку, Әзірбайжан

Aграрлық ғылымдар докторы, Топырақтану және агрохимия институтының топырақты мелиорациялау зертханасының меңгерушісі

А.А. Ошақбай, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

Ғылымдар магистрі, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, тұрақты даму бойынша Юнеско кафедрасының докторанты

А.Н. Хасенова, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

Гуманитарлық ғылымдар магистрі, әл – Фараби атындағы ҚазҰУ-нің тұрақты даму бойынша Юнеско кафедрасының докторанты

Жүктелулер

Жарияланды

2024-03-30

Как цитировать

Мұқанова, Г., Какимжанов, Е., Шимшиков, Б., Тукенова, З., Мустафаев, М., Ошақбай, А., & Хасенова, А. (2024). Деректер қорын құру үшін Батыс Қазақстан өңірінде антропогендік ықпалдан деградацияға ұшыраған аймақтарының экологиялық жай-күйін сараптау. ҚазҰУ Хабаршысы. География сериясы, 72(1), 98–118. https://doi.org/10.26577/JGEM.2024.v72.i1.08