Бразилиядағы Сан-Паулу Батыс үстірті бассейніндегі жер жамылғысының өзгеруі және әмбебап топырақ жоғалту теңдеуімен байланысы
DOI:
https://doi.org/10.26577/JGEM.2023.v68.i1.03Кілттік сөздер:
эрозия; Конфусион өзенінің бассейні; ауыл шаруашылығы дақылы.Аннотация
Топырақтың деградациясы Бразилияның оңтүстік-шығысында экологиялық проблемаға айналды. Жазғы және құмды топырақтарда жауын-шашын шоғырланған тропиктік климат жағдайында жергілікті өсімдіктердің жайылымдық және қант қамысы өсірумен алмастырылуы гидрографиялық бассейндердің гидрологиялық режимінің өзгеруіне себеп болды. Ландшафттағы ерекшеліктері бар топырақтың деградация жағдайлары эмпирикалық әдістермен сандық түрде анықталуы керек. Су эрозиясын бағалау кезінде топырақ жоғалтудың универсалды теңдеу әдісі жиі қолданылады. Топырақтың жоғалуын бағалау әдісі географиялық ақпарат пен кеңістіктік мәліметтерді алу арқылы жүзеге асырылады. Конфуцион өзен бассейні отын өндіру үшін қант қамысы егілген жайылымдық алқапта орналасқан. Бұл зерттеу IDRISI географиялық ақпараттық жүйесіндегі кескіндерді классификациялау арқылы жер жамылғысының картасын жасауда 20 метрлік кеңістіктік тұнықтығы бар CBERS спутниктік суреттерін талдау нәтижесінде алынған 2009 және 2018 жылдардағы салыстырмалы деректер негізінде бассейндегі топырақтың жоғалуын бағалауға бағытталған. Екінші реттік көздерден шөгінділердің эрозиялық белсенділік коэффициенттері мен топырақтың эрозияға ұшырауы алынды. Топографиялық фактор Shuttle Radar Topography Mission деректерін өңдеуден алынды. Жер жамылғысы класының аудандары әмбебап топырақ тозу теңдеуімен (USLE) C коэффициентімен және эрозия коэффициентінің (R), эрозия коэффициентінің (K) және топографиялық фактордың еңіс деректерімен (LS) қайталама бастапқы деректер бағалауымен байланысты болды. Осы параметрлерге сүйене отырып, Конфуцион өзені бассейні үшін топырақтың жоғалуын бағалау ұсынылды. Конфусион өзені бассейніндегі топырақтың шайылуы 2018 жылғы мәліметтер бойынша 2484 т/га/жыл деңгейінде бағаланады.