Оңтүстік өңірдегі сексеуілдің өсуіне климаттық факторлардың әсерін зерттеу
DOI:
https://doi.org/10.26577/JGEM.2023.v69.i2.01Кілттік сөздер:
сексеуіл, шөлейттену, сортаң топырақ, экологиялық тозу, геоботаникалық әдістер, тұқымдық отырғызу материалы, сұр топырақ.Аннотация
Бұл мақалада Қазақстанның оңтүстік аймағында сексеуілдің фитоценотикалық ерекшеліктерін, биоморфологиялық және экологиялық-биологиялық жағдайларын бақылау арқылы олардың көбею технологиясы қарастырылған. Экологиялық проблема ретінде Қазақстанның оңтүстік өңірлерінде сексеуіл өндірісінің жай-күйі әлі күнге дейін өзекті емес. Бұл табиғатта Сексеуіл дақылдарын өсірудің ғылыми негізделген агротехникасының болмауына, сексеуіл тұқымдарын себуге арналған орман тұқымы базасы мен арнайы сепкіштердің болмауына байланысты. Сондықтан қолда бар өсіру технологияларын бағалау және кез-келген орман жағдайында өсуге қабілетті өсімдік ретінде Сексеуіл туралы идеяны қайта қарау қажет.
Зерттеулер экология кафедрасы мен хими жаратылыстану ғылымдары факультетінің зертханалық жағдайында жүргізілді. Ғылыми әдістер ретінде геоботаникалық әдістер мен агротехникалық зерттеу әдістері қолданылды: қара сексеуілдің тұқымдық отырғызу материалын бақылау. Сексеуілдің жабайы өсетін түрлерімен салыстыру үшін экспедициялық әдіс, жасырын, виргинильді және генеративті даму әдістері, бақылау әдістері, зерттеудің фенологиялық әдістері қолданылды. Зерттеулер сексеуіл тұқымын жасанды және дала жағдайында өсіруге болатындығын көрсетті. Шағын зерттеу нәтижесінде оңтүстік өңірде сексеуіл түрлерінің саны мен ауқымын ұлғайту мүмкіндігі бар деп болжауға болады. Бұл факт қоршаған ортаға, яғни шөлейттену және құммен күресу проблемаларына қолайлы экологиялық шешім береді. Қара сексеуіл тұқымдары табиғи ауқымға көшіруге дайын көшеттер өсірілгенге дейін зертханалық жағдайда отырғызылды.
