Жерді пайдалану мен топырақ-өсімдік жамылғысының өзгеруінің жоғары урбандалған су жинау бассейніндегі нөсер суларының ағуына әсері. Танзанияда Дар-эс-салам қаласындағы Мсимбази су бассейнінің мысалы
DOI:
https://doi.org/10.26577/JGEM.2021.v63.i4.03Кілттік сөздер:
ArcGIS, резервуарлар, HEC-HMS, жерді пайдалану, жаңбыр ағынын модельдеуАннотация
Кез-келген су жинаудың гидрологиялық көрінісі көбінесе белгілі бір су жинау шегінде жердің қалай қолданылатынына байланысты. Басқа анықтайтын факторлар климаттық жағдайларды, сондай-ақ су жинау ауқымын қамтуы мүмкін, бірақ олармен шектелмейді. Бұл зерттеу Танзанияда Дар-эс-саламд қаласындағы Мсимбази су жинау бассейнінің мысалында жоғары урбанизацияланған су жинағыштағы жауын-шашын суларына жер пайдалану және топырақ жамылғысындағы өзгерістердің ықтимал әсерін қарастырады. Үш түрлі жыл (1998, 2009 және 2018) нақты мысалдар ретінде таңдалды және қолданылды. HEC-HMS метеорологиялық моделін жасау үшін 2011 жылдың желтоқсанында 50 жылдан астам уақыт ішіндегі төтенше жауын-шашын қолданылды. Сондай-ақ пайда болған нөсер ағындарын реттеу үшін инженерлік шешім ұсынылды. Төтенше оқиға негізінде дауыл ағынын модельдеу үшін ArcGIS, HEC-Geo HMS және HEC-HMS моделі қолданылды. Есептелген ең жоғары тұтыну 1998 жылдан 2018 жылға дейін шамамен 23,08% - ға өскенін көрсетті. Барлық резервуарлар үшін ең жоғары ағындар 2011 жылдың 20 желтоқсанында төтенше жағдайда байқалды. Жобаланған резервуарлар су төгетін бассейнді су тасқынынан қорғау үшін ағынның 65% - ын кешіктіре алады.
