Дүниежүзілік өндірістік даму тенденциялары: динамика және аймақтық аспектілер
DOI:
https://doi.org/10.26577/JGEM.2021.v60.i1.02Кілттік сөздер:
әлем, аймақтар, өнеркәсіп, өңдеу өнеркәсібі, индустрияландыру, аймақтық ауысулар, білімді және ғылымды қажет ететін өндірістер, рейтингтер.Аннотация
Мақалада әлемдік өнеркәсіптің кеңістіктік құрылымындағы (оның ішінде жоғары технологиялы) әлемдік және аймақтық деңгейдегі динамикадағы өзгерістер талданады. Әлемдегі тау-кен және өңдеу өнеркәсібіндегі процестер сипатталады. Сондай-ақ, мақалада әлемнің 117 елінде өңдеу өнеркәсібінің даму деңгейінің 4 индикаторы туралы мәліметтер матрицасына негізделген постиндустриалды экономикаға көшу кезеңіндегі индустриялық даму деңгейі бойынша елдердің авторлық рейтингі ұсынылған. Есептеулер Дүниежүзілік банктің, ЮНИДО-ның, АҚШ-тың Ғылым қорының және т.б. ақпараттың ресми көздері негізінде жүргізілді. Қазіргі уақытта әлемнің индустриалды аймақтарының рейтингін Азия басқарады. Әлемдік өнеркәсіптің көшбасшылары – Қытай, АҚШ және басқа дамыған елдер, сонымен қатар Азия мен Латын Америкасындағы кейбір дамушы елдер. Жаһандану жағдайында өнеркәсіп өндірісінің бөлшектенуі әлемде жаңа технологиялардың таралуына және индустрияландыру процесінің дамуына ықпал еткені көрсетілген. Авторлық рейтингтегі көшбасшылар тобында негізінен дамыған елдер бар. Бірақ индустриялық дамуда дамушы елдер тобына қарай жылжу бар. Сонымен бірге дамушы елдердің дифференциациясы процесі жазылады. Дамушы елдердің (әсіресе Африка елдерінің) едәуір бөлігі әлі күнге дейін әлемдік өнеркәсіптің «терең перифериясын» ұсынады. Сандық экономикаға көшу жағдайында және COVID19 пандемиясы жағдайында ғаламдық «индустриялық ландшафт» өзгереді деген қорытынды жасалды.
